Polaroid van de dag

Over fijne muziek, geestverruimende concerten en je innerlijk gejuich daarbij spreken, dat is zoiets als een droom navertellen. Een verhaal van niks.

Waarover gaan de liedjes? En waarover gaan ze als de muzikanten de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt? In het geval van NITS is het een mix van reisimpressies, anekdotes, over typisch Nederlandse fenomenen, over vroeger, vergankelijkheid en kunst. Met NITS in je oor kom je het inspirerende werk van anderen op het spoor. ‘Keeping the dead alive’ zong Henk Hofstede een paar weken geleden in Koninklijk theater Carré het refrein van ‘Dead rat ball’, nadat hij de schilder James Ensor, de soulzanger Marvin Gay, (de nog altijd levende) muzikant Arno Hintjens, garnalenkroketten en witte wijn in Oostende in één zin bij elkaar had gebracht. Als je dan de Koninklijke galerijen voor je ziet, en die kroketten in gedachten kunt proeven, wil je ook die schilderijen van Ensor weer zien.

Hoe klinken de liedjes? De kleine verhalen krijgen kamers, huizen, tuinen, een schip… kathedralen soms om zich heen. De percussie en de elektronische muziek vertalen de klanken uit de werkelijkheid of de surrealistische montage in de gedachtewereld van de verteller naar geluid, eerder dan naar noten. En dat geldt niet alleen voor een nummer over beeldhouwer Henry Moore. Het ontruimen van zijn uit beton opgetrokken ouderlijk huis was voor Hofstede aanleiding om op het podium te goochelen met abstracties van een huis, dat te gebruiken als een slaginstrument en ondertussen iets te vertellen over Rachel Whitehead. Deze Britse kunstenares liet een huis dat gesloopt zou worden, kamer voor kamer volgieten met beton en verwijderde daarna de muren, de trappen en het dak. Wat overbleef was de imitatie van een huis. Of beter gezegd: de inhoud.

Na de dood van zijn moeder trok Hofstede de vijftig jaar oude vloerbedekking van de betonnen keukenvloer die er ooit door zijn vader in gegoten was, en trof er een ingekapselde lucifer aan, als een ‘modern fossiel’. ‘Oú va le temps? / Une petite alumette dans le béton’ luidt vervolgens de gehele tekst van het nummer daarover, ‘Une petite alumette’.
Een verhaal van niks – maar toch.

In het geweldige boekje Met NITS op reis van Henk Hofstede en Pierre De Decker zegt de zanger: ‘Door dat gespeel overal in de wereld kom ik bij toeval terecht op plekken die nooit zou prikken als vakantie. Dan ga ik lopen door de straten. Het gevoel dat je ’s avonds speelt, maakt dat je niet alleen toerist bent. Op dat moment maak je deel uit van die stad. En soms schrijf ik daar achteraf een liedje over. Het is zelden een compleet verhaal, meer een in mekaar haken van beelden, ingevingen en herinneringen.’
Verhalen van niks – maar toch.

Soms is het typisch Nederlandse nostalgie naar de jaren vijftig, zestig, zeventig. Hoe je je voelt als kind in de huiskamer van je opa en oma, waar de familie kaart, rookt en jenevers drinkt aan tafel, Rudi Carrell op televisie is en je oma ondertussen gele sokken breit (‘Yellow Socks’). In het drumgeluid herkennen we de tegen elkaar tikkende breinaalden.

En soms resulteren de anekdotes, impressies en kleine verhalen in de geluidenwereld van NITS wat mij betreft in het summum van spruitjeslucht – en dat bedoel ik positief, ik houd van spruitjes. Je zou zelfs kunnen spreken van een soort ‘poldermythologie’ die aansluit op het universele karakter van een boek als De uitvreter. Het is niet voor niets dat ze een nummer over Nescio hebben gemaakt.
In the Dutch Mountains – de titel van die plaat spreekt voor zich – is wat dat betreft een droom van een album. Net als de plaat Henk/Kilo met nummers als ‘Nescio’, ‘Home before dark’ en het door fietsenbellen begeleidde ‘Bike in Head’ raken ze daarmee de verborgen muzikale nationalist in mij, het effect dat André Hazes misschien op anderen heeft. In Carré kreeg ik de spreekwoordelijke brok in de keel toen ze de avond afsloten met ‘Port of Amsterdam’: ‘We wave our hands and say goodbye. Goodbye.’

Het blijft een verhaal van niks – maar toch.

Wil je NITS gaan zien? Vanavond spelen ze in Zürich.

‘Il ne me reste pas assez de temps pour écrire toutes ces lettres que j’eusse voulu écrire.’

Walter Benjamin, 15 juli 1892 – 26 september 1940.

Ik trek al meer dan twintig jaar vrijwel iedere week baantjes in het zwembad. Een abonnement had ik in al die jaren nog niet gekocht. Klantenkaarten, lidmaatschappen, kortingsbonnen en abonnementen hebben op mij namelijk het tegenovergestelde effect van hun bedoeling: ik vergeet ze, ik ga niet, ik wil niet meer. De vraag was dan ook of dit zou veranderen na mijn verhuizing, vooral omdat er in onze straat een zwemclubje was, bestaande uit enkele oudere heren, joviale kerels zelfs, bij wie ik zomaar zou kunnen aansluiten – zelfs zonder abonnement. Ik ken ze al jaren, spreek ze regelmatig, ze vormen een deel van mijn thuisgevoel in deze kleine stad. Toch aarzelde ik, gewoontegetrouw.
Oprichter H., onkruidontkenner, bedrijfspsycholoog in ruste, liefhebber van literatuur, klassieke cultuur en sanseveria’s, probeerde me onlangs opnieuw te verleiden om naar het zwembad te komen. Dat was eigenlijk niet meer nodig, want ik ging daar zo nu en dan al heen en was hem zelfs al tegengekomen in het water. ‘Misschien heb ik de volgende keer wel een gele zwembril voor je,’ zei hij er schalks glimlachend bij.
Het informele zwemclubje bestaat naast de mannen uit onze straat ook nog uit enkele andere zwemmers, is een gevarieerd gezelschap dat de naam ‘The Yellow Glasses’ draagt. De leden komen iedere week op een vast tijdstip naar het lokale bad en verspreiden zich over verschillende banen – omdat ze afhankelijk van hun leeftijd, conditie en bijbehorende zwemtechniek op verschillende snelheden zwemmen. Ben je erbij en doe je mee dan krijg je van H. een gele zwembril.
Ik herhaalde tegenover hem dat ik niet zo goed functioneerde in clubjes met vaststaande afspraken. Hij verzekerde me echter dat er geen verplichtingen aan het lidmaatschap verbonden waren. Nou goed, ze deden na afloop weleens een balspel in het water, soms gingen ze na afloop wat drinken in de kantine en een of twee keer per jaar spraken ze buiten het zwembad met elkaar af.
Ik wist genoeg. Dat wilde ik zeker niet, ook al leek The Yellow Glasses met louter vriendelijkheid, openheid en goede bedoelingen aan elkaar gemetseld. Ik zwom liever tussen hen door, misschien zelfs wel iedere week.
Vandaag waren ze er ineens niet op hun vaste tijdstip, ook na een halfuur zag ik nog geen enkele zwemmer met een gele zwembril. Wat was er gaande? Was het afgesproken werk? Hadden ze vandaag hun halfjaarlijkse uitje? Of was er misschien iemand ziek geworden van onze gemeenschappelijke, onzichtbare vijand? Ik bleef The Yellow Glasses zoeken rondom het water en voelde me heel even buitengesloten – uit een club waar ik niet bij wilde horen.